Αρχική σελίδα > Ιστορία Μακεδονίας

Ιστορία Μακεδονίας

Η ιστορία της Μακεδονίας έχει τις ρίζες της στους πολύ παλιούς χρόνους. Αρχίζει απ' την αρχαιότητα και φτάνει, μέσα απ' τους αιώνες, γεμάτη λαμπρές ενδιαφέρουσες σελίδες αγώνων, ηρωισμού, πολιτισμού, δράσης, καταστροφών, νικών και δόξας, στις δικές μας μέρες.

Τα ονόματα Μακεδονία και Μακεδόνας προέρχονται απ' τη δωρική λέξη μάκος (που σημαίνει μήκος) και δήλωνε ότι η Μακεδονία είναι η χώρα με τους ψηλούς, μακριούς, ανθρώπους. Άλλη τους ονομασία ήταν Μακέτες και η χώρα Μακετία.

Με τον όρο Μακεδονία εννοείται το αρχαίο βασίλειο της Μακεδονίας των Δωριέων Ελλήνων. Eνώ η έννοια Μακεδονία, σαν γεωγραφική και πολιτική οντότητα, ολοκληρώθηκε κατά τους κλασικούς χρόνους.

Η Μακεδονία μπαίνει στην ιστορία της Ελλάδας με το γιο του Αμύντα, τον Αλέξανδρο τον Α' (498-454), το γνωστό ως Φιλέλληνα (= πατριώτη), που ήταν αρκετά δραστήριος, έξυπνος και δυναμικός κι έβαλε τις στρατιωτικές και πολιτικές βάσεις του μακεδονικού κράτους.

Η αυτοκρατορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Εκείνος όμως που οργάνωσε τη Μακεδονία ως κράτος σύγχρονο της εποχής κι έβαλε τις βάσεις της Μεγάλης Ελλάδας ήταν ο Φίλιππος ο Β' (357-336 π.Χ.). Η Μακεδονία πρόβαλε κυριαρχικά στον ελλαδικό χώρο, κατόρθωσε να ενώσει υπό την ηγεμονία του τα υπόλοιπα ελληνικά πόλεις-κράτη και όλους τους Έλληνες κι έσμιξε τις τύχες του λαού της γωνιάς αυτής της Ευρώπης. προετοίμασε στην ουσία την πρώτη Ελληνική Ομοσπονδία. Προετοίμασε την κατάσταση κι έδωσε μια δυνατή σφριγηλή Μακεδονία στο γιο του, τον Αλέξανδρο το Μεγάλο ή Μέγα, (336-323 π.Χ.) που, επικεφαλής μιας πειθαρχημένης στρατιάς και χάρη στις αντικειμενικές συνθήκες που επικρατούσαν την εποχή αυτή και τις υποκειμενικές δυνατότητες που δημιούργησαν οι εξαιρετικές ικανότητές του, στρατιωτικές και πολιτικές, κατάφερε να κατακτήσει την σημαντική Περσική αυτοκρατορία και το μισό του γνωστού τότε κόσμου. Η Μακεδονία έγινε η καρδιά κι ο νους των ελληνιστικών χρόνων.

Το βασίλειο της Μακεδονίας σύντομα έχασε τον έλεγχο των αχανών ασιατικών εκτάσεων, αλλά διατήρησε την ηγεμονία του στην Ελλάδα έως ότου ηττήθηκε από τους Ρωμαίους στους Μακεδονικούς Πολέμους (215 - 148 π.Χ.).

Μετά έρχεται η ρωμαϊκή κατοχή και η Μακεδονία περνάει την περίοδο της πτώσης της. Στα επόμενα χρόνια, η τύχη της συνδέεται με την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Το πρώτο βήμα προς το Βυζάντιο γίνεται με τη μεταφορά, απ' το Γαλέριο, της έδρας του στη Θεσσαλονίκη, το 306 μ.Χ. , που γίνεται η δεύτερη, μετά την Κωνσταντινούπολη (πρωτεύουσα του ρωμαϊκού κράτους απ' το 324 μ.Χ.), πόλη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας και παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας. Γίνεται τόπος επίσκεψης πολλών αυτοκρατόρων, που συχνά πηγαίνουν εκεί για να ξεκουραστούν ή για να διεκπεραιώσουν στρατιωτικές ή πολιτικές δουλειές. Ταυτόχρονα γίνεται ένα απ' τα σημαντικότερα πνευματικά και πολιτιστικά κέντρα των Βαλκανίων.

Οι Θεσσαλονικείς αυτάδελφοι Ισαπόστολοι Κύριλλος και Μεθόδιος

Την εποχή αυτή, απ' τον 4ο μ.Χ. αι. και μετά, η Μακεδονία δέχεται τις αλλεπάλληλες επιθέσεις κι επιδρομές διάφορων πολεμικών λαών. Τον 4ο αι. εισβάλλουν στη Μακεδονία οι Βησιγότθοι, ενώ τον 6ο και 7ο αι. οι Άβαροι, οι Ούννοι κι οι Σλάβοι προκαλούν φοβερές καταστροφές. Οι Σλάβοι μάλιστα εγκαταστάθηκαν και σ' ορισμένες περιοχές της Μακεδονίας. Οι επόμενοι δύο αιώνες περνούν σχετικά ειρηνικά. Η χώρα συνεχίζει την ανάπτυξή της και δυναμώνει την πολιτική της ισχύ. Το 963 ιδρύονται τα μοναστήρια του Άγιου Όρους. Πριν λίγα χρόνια, οι Έλληνες μοναχοί Κύριλλος και Μεθόδιος απ' τη Θεσσαλονίκη, είχαν αρχίσει τη διάδοση του χριστιανισμού στους Σλάβους. Διαμέσου του Βυζαντίου, ο χριστιανισμός περνά στη Ρωσία.

Ο 11ος όμως αιώνας μπήκε πολύ άσχημα για τη Μακεδονία. Οι Νορμανδοί το 1082 καταλαμβάνουν, μετά από αλλεπάλληλες επιθέσεις, το Δυρράχιο, φτάνουν μέχρι την Καστοριά και το 12ο αι. κατορθώνουν να μπουν νικητές στη Θεσσαλονίκη αλλά σύντομα την εγκαταλείπουν. Το 13ο αιώνα στη Μακεδονία μπαίνουν οι Φράγκοι. Ο αγώνας που οργανώνεται εναντίον τους είναι σκληρός αλλά αποφασιστικός και γι' αυτό νικηφόρος. Η Μακεδονία δίνει τους πρώτους αυτοκράτορές της στο Βυζάντιο. Ο 13ος όμως αιώνας δεν είναι καθόλου ήρεμος. Ξεσπούν η μια διαμάχη μετά την άλλη κι ο ένας πόλεμος δίπλα στον άλλο και μόνο το 14ο πια αιώνα αρχίζει η καινούρια ειρηνική περίοδος στην ιστορία της Μακεδονίας, που φτάνει στον κολοφώνα της ακμής της το χρυσό αιώνα της Θεσσαλονίκης. Το Βυζαντινή Αυτοκρατορία περνά τις τελευταίες του στιγμές κι η Θεσσαλονίκη γίνεται πόλος εθνικής συσπείρωσης.

Μετά από μια μικρή περίοδο κατοχής των Μακεδονικών εδαφών απ' τους Σέρβους, έρχεται ή τουρκική κατοχή, βαρύ χτύπημα, όχι μόνο για τη Μακεδονία και το Βυζάντιο, αλλά και για ολόκληρο τον ελληνισμό καθώς και για τα Βαλκάνια γενικά. Καταλήφθηκε μάλιστα η Μακεδονία, όχι το 15ο αιώνα, όπως η Κωνσταντινούπολη, αλλά ήδη απ' το 14ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε σ' όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας ως πέρασμα προς την Ευρώπη, που ένα μέρος της επίσης γνώρισε την τουρκική σκλαβιά.

Απ' τον πρώτο καιρό της τουρκικής εισβολής, ο ελληνo-μακεδονικός λαός αρχίζει τις προσπάθειες αντιμετώπισης των καταχτητών, που προσωρινά στέφτηκαν μ' επιτυχίες. Οι Τούρκοι νικήθηκαν μερικές φορές, όπως το 1371(όπου έγινε ανακατάληψη των Σερρών), στη Θεσσαλονίκη το 1403(που την πήραν για λίγο πάλι οι Έλληνες και που 1430 έγινε απ' τους Τούρκους η άλωσή της). Μα παρόλες τις προσπάθειες, ήταν δύσκολο ν' αναχαιτιστούν οι Τούρκοι αυτήν την εποχή. Μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης σταθεροποιείται η κατοχή στη Μακεδονία ολόκληρη.

Όπως σ' όλη την Ελλάδα έτσι και στη Μακεδονία αρχίζει να οργανώνεται ο λαός ενάντια στους Τούρκους.

Το 16ο και 17ο αιώνα πραγματοποιούνται εδώ αρκετές εξεγέρσεις και διάφορα επαναστατικά ξεσηκώματα. Κι εδώ δρουν οι αρματωλοί κι οι κλέφτες, που γίνονται υπερβολικά επικίνδυνοι και πραγματικός μπελάς για τις τούρκικες αρχές.

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ένα αξιόλογο φαινόμενο. Όπως τα νησιά της Ελλάδας έτσι και η Μακεδονία, εξαιτίας της σημαντικής γεωγραφικής της θέσης (πέρασμα προς την αναπτυγμένη Ευρώπη), γίνεται εξαιρετικό εμπορικό και συνεπώς και πολιτιστικό κέντρο. Μα παράλληλα συμβαίνει κι ένα άλλο λυπηρό για τον ελληνισμό γεγονός: Η δύσκολη θέση που βρέθηκε η Μακεδονία μετά το ρωσοτουρκικό πόλεμο κι η σκληρή καταπίεση απ' τους Αρβανίτες, οδήγησαν ένα μεγάλο ποσοστό του μακεδονικού ελληνισμού στον εξισλαμισμό. Επίσης πολύς κόσμος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το έδαφος της Μακεδονίας και να φύγει στην Ευρώπη.

Η σημαία των επαναστατών της Κεντρικής Μακεδονίας (του Νικόλαου Τσάμη) κατά το 1807 και το 1821

Στα τέλη του 18ου αιώνα διοικητής της Μακεδονίας γίνεται ο Αλή πασάς και λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει η επανάσταση του 1821, η Μακεδονία έχει ριχτεί ήδη με ηρωισμό στον αγώνα ενάντια στους Οθωμανούς. Η κλεφτουριά ξαναζωντανεύει και μ' ενθουσιασμό δέχεται τα πρώτα επαναστατικά μηνύματα απ' τη νότια Ελλάδα, το Μάρτη του 1821. Αρχίζει ο αγώνας, στον οποίο οι Μακεδόνες δίνουν άπειρα παραδείγματα ηρωισμού κι αυτοθυσίας. Χτυπιούνται άγρια αλλά δεν υποχωρούν περιμένοντας την ελευθερία του ελληνικού έθνους.

Όμως η ελευθερία αυτή δεν ήρθε για τους Μακεδόνες τον ίδιο καιρό που αποχτήθηκε απ' τους υπόλοιπους Έλληνες. Το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος που δημιουργήθηκε το 1826, άφησε έξω τη Μακεδονία, που έμεινε στην κυριαρχία των Τούρκων για αρκετά ακόμα χρόνια. Μα ο αγώνας τους δε σταμάτησε. Συνεχίζεται μέχρι το Μακεδονικό αγώνα και τους βαλκανικούς πολέμους (που ως κύριο στόχο είχαν τη Μακεδονία) και το 1913 πια (Ειρήνη Βουκουρεστίου), η νότια Μακεδονία ενσωματώνεται στην υπόλοιπη Ελλάδα.